Data wyborów samorządowych jest wyznaczana w ściśle określony sposób. Datę wyborów wyznacza się na „ostatni dzień wolny od pracy poprzedzający upływ kadencji rad”. W przypadku wyborów samorządowych 2018 dzień ten przypada 11 listopada 2018 roku. Uznano jednak, że wybory samorządowe nie powinny przypadać w ten sam dzień, co obchody Narodowego Święta Niepodległości, dlatego bierze się pod uwagę kilka innych terminów.

Jak ogłosiła Państwowa Komisja Wyborcza, wybory samorządowe 2018 powinny odbyć się pomiędzy 17 października a 9 listopada. Ostateczną decyzję o dacie wyborów samorządowych 2018 podjął premier Mateusz Morawiecki i będzie to 21 października 2018 roku.

Od kiedy premier ogłosił datę wyborów samorządowych 2018, mogą formować się komitety wyborcze. Uwaga! Wcześniejsze czynności, np. zbieranie podpisów poparcia, są nieważne. Szczegółowe informacje dla kandydatów znajdziecie na specjalnej wyborczej stronie Krajowego Biura Wyborczego, która ma ułatwić poruszanie się w gąszczu przepisów.

W wyborach samorządowych wybierane są przez obywateli władze lokalne, tworzące samorządy gmin i powiatów.

Wyborcy otrzymują zestaw kart, w których oddają głos na kandydata do:

  • rady gminy lub miasta na prawach powiatu,
  • rady powiatu,
  • sejmiku wojewódzkiego
  • pełnienia funkcji jednoosobowego organu władzy wykonawczej, czyli wójta, burmistrza lub prezydenta miasta,
  • rady dzielnicy i osiedla.

Bierne prawo wyborcze w wyborach samorządowych przysługuje obywatelom polskim, którzy posiadają czynne prawo wyborcze i najpóźniej w dniu wyborów kończą 25 lat. Nie jest wymogiem, aby kandydat na stałe zamieszkiwał gminę lub powiat, w którego rady kandyduje. Prawo wyklucza ze startu w wyborach samorządowych osoby karane za umyślne przestępstwo z mocy oskarżenia publicznego lub takie, wobec których padł prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie. W wyborach samorządowych, tak jak w innych, kandydować można z ramienia partii politycznych lub jako kandydat niezależny.

Kandydaci mają prawo do prowadzenia kampanii wyborczej do momentu ogłoszenia ciszy wyborczej, czyli okresu wzbronionej agitacji politycznej, zaczynającego się o północy w dniu poprzedzającym dzień wyborów i kończącego się po zamknięciu lokali wyborczych.

W najbliższych wyborach samorządowych nie będą jeszcze obowiązywać zmiany w kodeksie na poziomie administracyjnym. Lokalne komisje wyborcze w dalszym ciągu wybierane będą drogą rekrutacji przez Krajowe Biuro Wyborcze. Wysokich urzędników tej organizacji tak jak dotychczas delegować będą sądy: Trybunał Konstytucyjny, Sąd Najważniejszy oraz Naczelny Sąd Administracyjny. Jednak od 2019 roku wejdą w życie nowe przepisy kodeksu wyborczego, przez co w wyborach do Europarlamentu, Parlamentu, a także prezydenckich KBW składać się będzie z dwóch kandydatów wymienionych organów sądownictwa oraz siedmiu wyznaczonych przez Sejm. Wyborem szefa KBW zajmie się natomiast minister spraw wewnętrznych i administracji, a propozycje przedstawią Sejm, Senat oraz prezydent.

W wyborach samorządowych 2018 zastosowanie będą miały postanowienia zawarte w nowelizacji kodeksu wyborczego ze stycznia bieżącego roku.

Przede wszystkim już od jesiennych wyborów samorządowych rady i sejmiki będą wybierane na 5-letnią, nie jak wcześniej na 4-letnią kadencję. Ograniczona do dwóch została natomiast liczba kadencji prezydentów miast, burmistrzów i wójtów. Do tej pory przepisy nie regulowały kwestii liczby kadencji sprawowania tych urzędów. Co ważne, prawo nie działa tu wstecz, co oznacza, że nawet kilkukrotnie do tej pory rządzący włodarze powiatów czy gmin mają czyste konto i mogą jeszcze dwukrotnie sprawować swoje funkcje. Ponadto już w wyborach samorządowych 2018 kandydaci na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast nie będą mogli równocześnie startować w wyborach innych niż do gminy albo miasta.

Zmianie uległa również formuła ordynacji wyborczej w wyborach samorządowych 2018. Cztery lata temu dominował system większościowy. Jednomandatowe okręgi wyborcze obowiązywały bowiem we wszystkich gminach z wyłączeniem miast na prawach powiatu. Jesienią 2018 roku zwycięzcy wyborów samorządowych wyłonieni zostaną metodą większościową jedynie w gminach zamieszkałych przez mniej niż 20 tys. mieszkańców. Okręgi o większej liczbie ludności obejmować będzie ordynacja proporcjonalna.

Inne nowości w prawie wyborczym obowiązujące w nadchodzących wyborach samorządowych 2018 to także ograniczenie prawa do głosowania korespondencyjnego do grupy osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym lub znacznym, internetowa transmisja całej procedury wyborczej oraz powołanie podwójnych komisji obwodowych – jedna ma zajmować się przeprowadzaniem wyborów, druga zaś ustalaniem wyników.

Nowelizacja kodeksu wyborczego łagodzi również przepis o poprawności zaznaczania głosu na karcie. Wcześniej dopiski, znaki czy inne grafiki na karcie wyborczej unieważniały głos. Tymczasem teraz zasadą określającą poprawność będzie jedynie to, aby zaznaczyć krzyżykiem wyłącznie jednego kandydata w danym głosowaniu.

Kiedy zaczyna się kampania wyborcza?

Kampania wyborcza startuje oficjalnie dopiero w dniu ogłoszeniu daty wyborów samorządowych. Tak stanowi Kodeks wyborczy. Kiedy kandydat może zacząć prowadzenie kampanii wyborczej? PKW przypomina: dopiero w dniu „przyjęcia przez organ wyborczy zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego”.

Jakie są konsekwencje przedwczesnego rozpoczęcia kampanii?

PKW ostrzega, że może to skutkować odrzuceniem sprawozdania finansowego komitetu wyborczego, a nawet odpowiedzialnością karną.

Kiedy obowiązuje cisza wyborcza? W jakich godzinach będą otwarte lokale wyborcze?

Jak informuje Krajowe Biuro Wyborcze, lokale wyborcze w czasie wyborów samorządowych będą otwarte od godziny 7 rano do godziny 21.

Cisza wyborcza obowiązuje od północy w dniu poprzedzającym dzień wyborów. Cisza wyborcza zakończy się po zakończeniu głosowania. Obowiązuje też w internecie. Za nieprzestrzeganie ciszy wyborczej grożą kary finansowe.

Kiedy poznamy wyniki wyborów samorządowych?

Na oficjalne wyniki wyborów samorządowych będziemy musieli prawdopodobnie poczekać. Przypomnijmy, że ostatnie wybory samorządowe w 2014 roku odbyły się 16 listopada, natomiast oficjalne obwieszczenia Komisarzy Wyborczych pojawiły się na stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczych w dniach 21-22 listopada, w zależności od wielkości województwa.

Red.