Chociaż wakacje to czas, w którym wielu nastolatków próbuje swoich sił w pracy, warto wiedzieć, że zatrudnienie niepełnoletnich nie zawsze jest możliwe – przypominają eksperci. Według prawa osoby poniżej 16 lat mogą podejmować pracę jedynie w ściśle określonych branżach.
Małoletni to każda osoba, która nie ukończyła 18 lat. W kontekście prawa pracy stosuje się termin: młodociany, oznaczający osobę, która ukończyła 15 lat i nie przekroczyła 18. roku życia. Eksperci Job Impulse przypominają, że zgodnie z polskim prawem na podstawie umowy o pracę można zatrudnić wyłącznie młodocianych powyżej 15 lat pod warunkiem ukończenia przez nich szkoły podstawowej. Nie jest potrzebna do tego zgoda rodziców.
Osoby od 13. roku życia mogą wykonywać określone prace na podstawie umowy-zlecenia. Wymaga to jednak zgody opiekunów i inspektora pracy. Osoby poniżej 16 lat mogą podejmować pracę jedynie w branżach: artystycznej, kulturalnej, sportowej lub reklamowej – wyłącznie za zgodą rodziców i właściwego inspektora pracy.
Młodociani, którzy nie mają jeszcze kwalifikacji zawodowych, mogą być zatrudniani wyłącznie przy tzw. pracach lekkich lub w celu przygotowania zawodowego.
„Chodzi o takie obowiązki, które nie zagrażają zdrowiu ani rozwojowi fizycznemu czy psychicznemu młodego człowieka, a także nie kolidują z jego obowiązkiem szkolnym. Każda firma zatrudniająca młodocianych ma obowiązek sporządzenia własnego wykazu prac lekkich i uzyskania jego zatwierdzenia przez inspektora pracy. Przykładowe prace to pomoc biurowa, proste czynności porządkowe czy drobne prace rękodzielnicze” – przekazali eksperci Job Impulse.
Istnieje także lista prac wzbronionych, których młodociani nie mogą wykonywać. Do takich zajęć należą m.in. prace wymagające nadmiernego wysiłku, wymuszonej pozycji ciała czy narażenia na działanie substancji szkodliwych. Wbrew potocznemu przekonaniu młodociani nie mogą podejmować zatrudnienia przy zbiorach warzyw i owoców, bo czynności te wiążą się często z długotrwałą pozycją pochyloną, co wyklucza je z katalogu prac bezpiecznych.
Niektóre prace wzbronione mogą być wyjątkowo dopuszczone w przypadku młodocianych, którzy ukończyli 16 lat, o ile ich wykonywanie jest niezbędne w ramach przygotowania zawodowego.
„Wakacyjna praca to nie tylko pierwszy krok w dorosłość, ale też prawny labirynt, w którym łatwo się zgubić. Warto znać zasady, by dobre chęci nie skończyły się ryzykownym zatrudnieniem, a w rezultacie karami finansowymi. Legalne zatrudnienie to nie tylko kwestia zgodności z przepisami. To także podstawa bezpiecznego środowiska pracy i realna szansa na budowanie kultury włączającej, opartej na równości oraz poszanowaniu praw młodych pracowników” – powiedział cytowany w komunikacie prasowym prezes Job Impulse Łukasz Koszczoł.
W czasie wakacji i ferii szkolnych młodociani mogą pracować dłużej niż w trakcie roku szkolnego. Osoby powyżej 16 lat mogą wykonywać pracę maksymalnie przez 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Młodsi mogą pracować do 6 godzin na dobę i 30 godzin tygodniowo. W trakcie trwania roku szkolnego wymiar pracy nie może przekraczać 2 godzin dziennie i 12 godzin tygodniowo. Co istotne, młodociany nie może w tym samym dniu uczęszczać do szkoły oraz wykonywać pracy – obowiązki szkolne i zawodowe muszą być rozdzielone.
„Młodociany nie może być zatrudniany w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pracodawca ma również obowiązek zapewnić młodemu pracownikowi co najmniej 14 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu doby i 48 godzin odpoczynku tygodniowego obejmującego niedzielę. Dodatkowo po przepracowaniu 4,5 godziny młodocianemu przysługuje obowiązkowa przerwa trwająca co najmniej 30 minut” – zaznaczyli przedstawiciele Job Impulse.
Zatrudnienie młodocianych niezgodnie z przepisami grozi grzywną od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Eksperci Job Impulse przypominają też, że pracodawcy, którzy zawarli z młodocianym umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego i mają odpowiednie kwalifikacje do nauki zawodu, mogą ubiegać się o zwrot części kosztów kształcenia. (PAP)
rpo/ joz/
