6 grudnia 2021 r., po ponad półrocznych staraniach i przygotowaniach Bractwo Bartne złożyło wniosek do Nadleśnictwa Augustów o ustanowienie na części lasów leżących w granicach Gminy Miasta Augustowa kluczowymi dla społeczności lokalnej HCVF 6 (High Conservation Value Forest – są to lasy o szczególnym znaczeniu dla tradycyjnej tożsamości kulturowej. 

zdjęcie ilustracyjne augustow.org

Działanie to motywowane jest koniecznością zachowania w obrębie Gminy Miasta Augustowa siedlisk i drzewostanów nadających się na zakładanie barci, obecnie, jak i w kolejnych latach i przez następne pokolenia, oraz ochroną najbliższej okolicy, już działających barci i kłód bartnych. 

Pierwszym elementem przygotowań było uzyskanie poparcia Rady Miasta w kwietniu 2021 r. Uchwała w formie „stanowiska” została poparta jednogłośnie, choć niektórzy radni byli przeciwni wprowadzaniu stanowiska pod obrady i nie brali udziału w późniejszym głosowaniu. Następnie uzyskano poparcie Burmistrza Miasta Augustowa oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wyrażone w piśmie pani dr. hab. Katarzyny Zalesińskiej – Dyrektor Departamentu Ochrony Zabytków z upoważnienia pani minister prof. Magdalena Gawin. Za wszelkie wsparcie w tych staraniach serdecznie dziękujemy.

‘Lasy kluczowe dla społeczności lokalnej’ są umocowane w systemie certyfikacyjnym Forest Stewardship Council (FSC) – niezależnej organizacji certyfikującej gospodarkę leśną na całym świecie. Posiadanie Certyfikatu FSC przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych (RDLP) w Białymstoku daje możliwość wnioskowania o utworzenie tego typu obszaru. Jedynym możliwym kryterium jest opinia społeczności lokalnej.

Obszary wskazane w jako HCVF 6 we wniosku, bądź rozpoznane innymi metodami komunikacji społecznej przy udziale władz lokalnych, są desygnowane przez nadleśnictwo jako HCVF 6, bez możliwości odwołania się przez zarządcę lasu od finalnych propozycji społeczności lokalnej. Ich ustanowienie daje lokalnej społeczności realny wpływ na kształtowanie ważnego dla niej lasu poprzez konieczność konsultowania przez „Jednostkę gospodarowania”, czyli nadleśnictwo, prac leśnych na kolejny rok, a co najważniejsze – wnioski z takich konsultacji zgodnie ze standardem FSC powinny być uwzględniane w przygotowywanych pracach leśnych. Jest to rodzaj ochrony, dający lokalnej społeczności możliwość zabierania głosu w sprawach dla nich ważnych, ale nie wynika ani z Ustawy o Ochronie Przyrody, ani z Ustawy o Lasach ani z obowiązującego Planu Urządzenia Lasu.  Urealnia to wpływ mieszkańców na sposób, w jaki jest zarządzany ich las.

Doceniamy projekty związane z bartnictwem realizowane przez Nadleśnictwo Augustów, ale z żalem obserwujemy, że prowadzą one do wykluczenia społeczności bartników mieszkających w Augustowie. Odmawia się zgody na zakładanie barci, tłumacząc to prowadzonym projektem promującym bartnictwo, stosując zarazem elementy odpowiedzialności zbiorowej. W miejscach, w których od lat prowadzone są kłody bartne, prowadzona jest gospodarka leśna bez konsultacji z lokalną społecznością – drzewa z kłodami na szczęście zostawiane są na powierzchniach manipulacyjnych jako drzewa biocenotyczne, co jest dobrym znakiem.

Objęcie ochroną w ramach powołania lasów HCVF 6 nie wyklucza i nie stoi w sprzeczności z innymi formami ochrony lasu: np. lasu uzdrowiskowego, lasu wodochronnego czy sieci NATURA 2000, jest natomiast dodatkowym zabezpieczeniem tych obszarów przed niepożądanymi dla miejscowej społeczności pracami leśnymi w przyszłości. 21 grudnia 2021 r. otrzymaliśmy odpowiedź z Nadleśnictwa Augustów o planowanych w tym temacie konsultacjach społecznych, mamy nadzieję, że zostaną one przeprowadzone w sposób transparentny, z aktywnym udziałem samorządu miasta Augustowa i mieszkańców, którzy będą mogli w procesie konsultacji wystosowywać także własne postulaty objęcia ochroną ważnych dla siebie fragmentów lasów powołując się na ich wartości historyczne, kulturowe czy społeczne. Bo te ważne z punktu widzenia zachowania tradycji bartniczych zostały przez nas zaproponowane.

P.S. Warto również wspomnieć, że do 31.12.2021 trwają ogłoszone przez Nadleśnictwo Augustów konsultacje prac planowanych na przyszły rok w istniejących lasach HCVF. Warto wziąć w nich udział i przedstawić swoje pomysły i spostrzeżenia. Warto prosić o zastąpienie rębni typu Ib na typy rębni złożonej, warto zabiegać o odsunięcie zrębów od cieków wodnych i jezior o co najmniej 100 metrów oraz o prowadzenie Trzebieży Późnej jako Trzebież Negatywną usuwając drzewa najsłabsze, aby budować stopniowo trwałość tych cennych ekosystemów w oparciu o najsilniejsze drzewa. Oraz zabiegać o zachowanie minimum 25% powierzchni manipulacyjnych jako kępy ekologiczne, gdzie będą usuwane tylko drzewa zagrażające bezpieczeństwu a nie całe połacie.  Swoje wnioski i propozycję proszę przesyłać na adres mailowy Nadleśnictwa Augustów augustow@bialystok.lasy.gov.pl lub przez skrzynkę ePUAP

|Bractwo Bartne

ZAŁĄCZNIKI:

Poparcie Burmistrza Augustowa

Ministerstwo Kultury i DN

Wniosek PGL-LP

Wniosek o ustanowienie HCVF

Odpowiedź Nadleśnictwa Augustów

powstało w 2013 r. jako grupa nieformalna, w maju 2015 r. zarejestrowaliśmy się w KRS, przybierając formę Fundacji. Od 8 lat działamy na rzecz przywrócenia i promocji tradycji bartniczych lokalnie w Puszczy Augustowskiej, a także szerzej w Polsce i krajach sąsiednich. W 2016 r. byliśmy autorami wpisu bartnictwa na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa. Następnie po uzyskaniu wpisu byliśmy inicjatorami i autorami pierwszych wersji polsko-białoruskiego wniosku o wpis kultury bartniczej na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO. Wniosek pisany wspólnie z bartnikami z Białorusi, po prawie 3 latach prac, w które włączyły się również inne organizacje, został w 2019 r. złożony przez Rząd Rzeczypospolitej Polski i Republiki Białorusi do Sekretariatu UNESCO w Paryżu. W grudniu 2020 r. mogliśmy świętować sukces, ponieważ wniosek został pozytywnie zaopiniowany i kultura bartnicza stała się elementem Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości, jako zaledwie drugi wpis na tę prestiżową listę złożony z udziałem strony polskiej. Ten sukces był możliwy, ponieważ przez lata konsekwentnie pokazywaliśmy własnym działaniem, że bartnictwo i związana z nim kultura bartnicza, jest głęboko zakorzeniona właśnie w Puszczy Augustowskiej. Jest ona zarazem wspólnym dziedzictwem narodów dawnej Rzeczypospolitej z lat jej największej świetności. Jest to doskonały przykład życia w zgodzie z naturą i przykład zrównoważonego, zgodnego z tradycją, użytkowania terenów leśnych – a takich przykładów nam ostatnio brakuje.