Rak jelita grubego to jeden z najczęściej występujących nowotworów – zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Często rozwija się bezobjawowo, a zanim się w pełni uaktywni może upłynąć nawet kilka lat. Ważna jest więc profilaktyka oraz regularne badania kontrolne, pozwalające wykryć nowotwór we wczesnym stadium – zwiększając tym samym szanse na wyleczenie.

Rak jelita rozwija się ze zmian łagodnych, tak zwanych polipów. Dzięki badaniom profilaktycznym i usuwaniu polipów, możliwe jest obniżenie ryzyka zachorowania na raka jelita grubego, a także skuteczne leczenie już istniejących, bezobjawowych nowotworów we wczesnym stadium choroby.

Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju nowotworu zalicza się:

  • predyspozycje genetyczne – są w ok. 20–25% przypadków głównym czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworu. Przyjmuje się, że występowanie raka jelita grubego u członków rodziny pierwszego stopnia pokrewieństwa zwiększa dwukrotnie ryzyko zachorowania
  • wiek – około 72% populacji, u której zdiagnozowano raka jelita grubego, była w wieku powyżej 65. lat. Szczyt zachorowań przypada w wieku około 60.-70. lat.
  • obecność w jelicie grubym gruczolaków,
  • nieswoiste choroby zapalne jelit,
  • palenie papierosów i picie alkoholu,
  • niewłaściwa dieta – dieta bogata w błonnik i niską zawartość tłuszczów nasyconych, może zmniejszać ryzyko wystąpienia nowotworu, natomiast odwrotną zależność obserwuje się przy stosowaniu diety bogatej w czerwone i przetworzone mięsa.
  • niska aktywność fizyczna,
  • otyłość – osoby z prawidłową masą ciała mają mniejsze ryzyko wystąpienia raka jelita grubego niż osoby otyłe. Stwierdzono statystycznie istotną korelację pomiędzy nadwagą, wskaźnikiem masy ciała (body mass index – BMI) i zwiększonym ryzykiem rozwoju raka jelita grubego, szczególnie u mężczyzn. Korelacji takiej nie stwierdzono u kobiet, co tłumaczy się różnicami w rozkładzie tkanki tłuszczowej u obu płci. Otyłość brzuszna, znacznie zwiększająca ryzyko rozwoju nowotworu, częściej obserwowana jest wśród mężczyzn.

Najczęstsze objawy raka jelita grubego to:

  • bóle brzucha
  • zmiana rytmu wypróżnień
  • krew w stolcu
  • osłabienie ogólne
  • niedokrwistość bez innych objawów ze strony przewodu pokarmowego
  • utrata masy ciała i osłabienie

Jak zapobiegać rakowi jelita grubego?

  • utrzymuj prawidłową masę ciała – Twoje BMI (masa ciała/wzrost) powinno się mieścić
    w przedziale 18,5–24,9
  • jedz zdrowo
  • ruszaj się regularnie – aktywność fizyczna sprawia, że jelita lepiej pracują
  • badaj się – od 2022 roku za realizację Programu Badań Przesiewowych raka jelita grubego będzie odpowiadał NFZ. Na chwilę obecną prowadzone są prace legislacyjne w tym zakresie. Jednocześnie prowadzony jest program „PROFILAKTYKA 40 PLUS”, do którego mogą się zgłosić pacjenci, u których występują czynniki ryzyka raka jelita grubego. Mogą oni wykonać badanie na krew utajoną w kale metodą immunochemiczną (iFOBT). Jeśli wynik badania jest pozytywny to pacjent zostaje skierowany na badanie kolonoskopowe w ramach Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej.

PSSE Augustów