Rok temu, w lipcu 2021 r., Instytut Pileckiego kupił i uratował tzw. Dom Turka w Augustowie – dawną siedzibę NKWD i UB, obóz filtracyjny w czasie Obławy Augustowskiej. Instytut stworzy tam „Dom Pamięci Obławy Augustowskiej”. W tym roku, po raz pierwszy Instytut Pileckiego przygotował czterodniowy program obchodów rocznicy Obławy Augustowskiej, które odbywają się od 9 do 12 lipca. Obchody rozpoczęły się w sobotę od pikniku edukacyjnego i koncertu rockowego LIPCOWI, podczas którego Łukasz Żurkowski i goście wykonali premierowo utwory inspirowane autentycznymi losami ofiar obławy.

Otwarcie obchodów

W samo południe odbyła się konferencja prasowa zorganizowana przez Instytut Pileckiego z udziałem przedstawicieli rodzin ofiar Obławy Augustowskiej.

Przez cały okres PRL rodzinom nie wolno było upominać się o bliskich ani głośno mówić, co wydarzyło się w lipcu 1945 roku. Obława Augustowska to jeden z aktów założycielskich PRL. Bez sowieckiego, ale i rosyjskiego terroru nie zamontowano by komunistycznego ustroju w Polsce. Jest to także opowieść o oporze Polaków wobec Rosji i o naszym przywiązaniu do wolności. Dzisiaj, kiedy obserwujemy rosyjskie „zaczystki” na Ukrainie – w Buczy, Irpieniu, Andrijewce, przesłanie tej historii staje się bardzo aktualne i uniwersalne

– powiedziała prof. Magdalena Gawin, dyrektor Instytutu Pileckiego.

Piknik

W sobotę, 9 lipca w samym sercu Augustowa, na Rynku Zygmunta Augusta odbył się piknik edukacyjny.

Najmłodsi poprzez zabawy edukacyjne poznawali historię i przyrodę Puszczy Augustowskiej oraz grali w grę karcianą „Konspiracja”. Wielką popularnością cieszył się punkt rekonstrukcji i koloryzacji starych rodzinnych fotografii. Można było wziąć także udział w warsztatach genealogicznych.

Zależy nam na bliskich relacjach i współpracy z lokalną społecznością, a zwłaszcza z rodzinami ofiar Obławy Augustowskiej. To one przeniosły pamięć o zbrodni i o swoich bliskich przez najtrudniejszy czas komunizmu. Nie ustawały w poszukiwaniach, pisały listy do różnych instytucji oraz przechowywały zdjęcia i rzeczy osobiste ofiar. Cały czas prowadzimy zbiórkę pamiątek, fotografii, dokumentów i świadectw na potrzeby przyszłej wystawy stałej w Domu Pamięci Obławy Augustowskiej. Zapraszamy do kontaktu i dzielenia się z nami rodzinnymi zbiorami

– powiedział Bartosz Gralicki, szef Instytutu Pileckiego w Augustowie.

Rockowy koncert

W sobotni wieczór na Błoniach nad rzeką Nettą w Augustowie odbył się koncert pod tytułem „Lipcowi” – tak w Augustowie i na Suwalszczyźnie określa się ofiary Obławy Augustowskiej. Łukasz Żurkowski z zespołem oraz zaproszeni artyści wykonali premierowo utwory inspirowane autentycznymi historiami – losami ofiar obławy. Obok ŻURKOWSKIEGO wystąpili także Swiernalis, Robert Cichy, Meek, Oh Why?, Ana Andrzejewska i Olena Yanchuk-Rosava – wokalistka z Ukrainy.

Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego w Augustowie Ul. 3 Maja 49 16-300 Augustów

Teksty piosenek napisała Aleksandra Górecka we współpracy z Instytutem Pileckiego i w oparciu o dokumenty i relacje świadków historii. Widowisko muzyczne uzupełniły multimedialne opowieści o Obławie Augustowskiej. Cały materiał trafi na płytę, której wydanie Instytut Pileckiego i artyści zapowiadają na jesień 2022 roku. „Piwnica u Dowgierdów” – singiel promujący płytę „Lipcowi”.

Jako dzieciak każde wakacje spędzałem u wujostwa pod Augustowem. Pamiętam nasze wyprawy i włóczęgi po tamtejszych ulicach oraz biwakowanie w Puszczy Augustowskiej. Pamiętam, jak pewnej nocy zostałem w lesie kompletnie sam, żeby zdobyć sprawność harcerską. Bardzo się wtedy bałem – wiatru, trzasku łamanych gałęzi. Nie potrafię wyobrazić sobie strachu ludzi, którzy tam zginęli. Obława Augustowska była wielką tragedią. Zostawiła po sobie rany, które nie miały szansy się zabliźnić. Dlatego trzeba o tym mówić! Nasza muzyka to głośny sprzeciw wobec zapomnienia i obojętności na wydarzenia z lipca 1945 roku

– powiedział Łukasz Żurkowski, który sam urodził się i dorastał na Suwalszczyźnie.

Obchody w Augustowie potrwają do 12 lipca, kiedy przypada Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku. W programie wydarzeń zorganizowanych przez Instytut Pileckiego znalazły się także: wystawa „Lipcowi. Twarze Ofiar Obławy Augustowskiej”, spacer „Śladami Ofiar Obławy Augustowskiej”, marsz pamięci i złożenie kwiatów pod Domem Turka.

Obława Augustowska

W lipcu 1945 r. Armia Czerwona i sowiecki aparat bezpieczeństwa, wspierane przez „ludowe” wojsko polskie i UB, przeprowadziły operację, która przeszła do historii jako Obława Augustowska. Jednostki o łącznej sile ponad 45 tys. żołnierzy i funkcjonariuszy otrzymały rozkaz przeczesania całej Puszczy Augustowskiej. Osoby podejrzane o działalność konspiracyjną były aresztowane i brutalnie przesłuchiwane przez sowiecki kontrwywiad wojskowy „Smiersz”. W wyniku obławy zatrzymano ponad 7 tys. osób. Około 5 tys. z nich zwolniono potem do domów. 592 osoby Sowieci rozstrzelali i pochowali w nieznanym miejscu. Los kolejnych 900 zaginionych do dziś pozostaje niewyjaśniony – prawdopodobnie również zostali zamordowani. Rodziny i bliscy ofiar Obławy Augustowskiej do dziś nie znają miejsca ich spoczynku. Obława Augustowska była największą zbrodnią popełnioną na Polakach po II wojnie światowej.

|Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego w Augustowie