ŻURKOWSKI w 77. rocznicę Obławy Augustowskiej

  • 12 lipca obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej. W Augustowie i na Suwalszczyźnie określa się je mianem „lipcowi”.
  • LIPCOWI to też tytuł projektu muzycznego stworzonego przez zespół ŻURKOWSKI we współpracy z Instytutem Pileckiego specjalnie z okazji 77. rocznicy Obławy Augustowskiej z lipca 1945 r.
  • Projekt składa się z 10 utworów inspirowanych autentycznymi losami ofiar Obławy, opracowanych na bazie relacji i dokumentów archiwalnych.
  • Muzykę stworzyli: Łukasz Żurkowski, lider zespołu ŻURKOWSKI oraz Patryk Król, a teksty napisała Aleksandra Górecka.
  • Premiera wszystkich utworów odbędzie się 9 lipca podczas Festiwalu LIPCOWI w Augustowie. Na scenie wspólnie z zespołem ŻURKOWSKI wystąpią: Swiernalis, Robert Cichy, Meek, Oh Why?, Ana Andrzejewska, Olena Yanchuk „Rosava”.
  • Całość promuje singiel pt. „Piwnica u Dowgierdów” inspirowany prawdziwą historią trzech młodych chłopców.

Przyjaźń i śmierć

Utwór pt. „Piwnica u Dowgierdów” inspirowany jest historią trzech młodych ludzi – Tadeusza Stelmasika (20 lat), Mieczysława Jatkowskiego (18 lat) i Władysława Jedlińskiego (18 lat), którzy zostali aresztowani i zamordowani przez sowiecki aparat terroru. Wszyscy trzej byli członkami Armii Krajowej, a następnie – Armii Krajowej Obywatelskiej.

Na zdjęciu od lewej: NN, Władysław Jedliński, Mieczysław Jatkowski, źródło: zbiory Instytutu Pileckiego

15 lipca 1945 r. na ulicy Nowomiejskiej w Augustowie zatrzymał ich sowiecki patrol. Zostali aresztowani i umieszczeni w tzw. „domu Dowgierdów”, gdzie w czasie Obławy Augustowskiej znajdował się jeden z punktów filtracyjnych, w których Sowieci przesłuchiwali i torturowali aresztowanych. Trzej przyjaciele zostali następnie załadowani na ciężarówki, wywiezieni w nieznanym kierunku i zamordowani. Miejsce ich pochówku, podobnie jak pozostałych ofiar Obławy Augustowskiej, do dzisiaj jest nieznane.

Jeden z bohaterów tej historii – Władysław Jedliński był niezwykle uzdolniony muzycznie. Wychodząc 15 lipca z domu na spotkanie z przyjaciółmi, zabrał ze sobą gitarę. Według relacji świadków miał ją niemal do samego końca.

Na zdjęciu po lewej: Dom Dowgierdów w Augustowie, okres międzywojenny. To jedno z miejsc w którym przetrzymywano, przesłuchiwano i torturowano osoby pojmane w Obławie Augustowskiej; źródło: zbiory Instytutu Pileckiego.

Jako dzieciak każde wakacje spędzałem u wujostwa pod Augustowem. Pamiętam nasze wyprawy i włóczęgi po tamtejszych ulicach oraz biwakowanie w Puszczy Augustowskiej. Pamiętam jak pewnej nocy zostałem w lesie kompletnie sam, żeby zdobyć sprawność harcerską. Bardzo się wtedy bałem – wiatru, trzasku łamanej gałęzi. Nie potrafię wyobrazić sobie strachu ludzi, którzy tam zginęli. Obława Augustowska była wielką tragedią. Zostawiła po sobie rany, które nie miały szansy się zabliźnić. Dlatego trzeba o tym mówić! Nasza muzyka to głośny sprzeciw wobec zapomnienia i obojętności na wydarzenia z lipca 1945 roku. – mówi Łukasz Żurkowski.

Łukasz Żurkowski, fot. Oskar Szramka

Obława Augustowska zasługuje na to, aby opowiadać o niej w nowoczesny sposób. Ta historia niesie wielkie uniwersalne przesłanie. Dlatego zaprosiliśmy do współpracy Łukasza Żurkowskiego i innych młodych artystów, którzy – zainspirowani losami ofiar – stworzyli niezwykłą opowieść muzyczną. Zależy nam, aby Obława była znana i pamiętana, nie tylko w regionie, ale w całej Polsce, a w przyszłości – także na świecie. – mówi Bartosz Gralicki, szef Instytutu Pileckiego w Augustowie.

Bartosz Gralicki, fot. Instytut Pileckiego  

Nie mogłam uwierzyć w to, jak niewiele wiedziałam na ten temat wcześniej. Nigdy nie zapomnę, jak na jednym z nagrań wideo zobaczyłam starszą kobietę – wyglądała na opanowaną, dopóki historyk nie zapytał jej o ojca, który zginął w Obławie. Od razu przeobraziła się w tamtą małą dziewczynkę. Zaczęła płakać i mówić językiem dziecka: „mamusia mnie zabrała”, „czekaliśmy na tatusia, ale nie wrócił” itp. Uświadomiłam sobie, jak wielką krzywdą dla bliskich ofiar było to wieloletnie, przymusowe milczenie. W mojej osobistej żałobie jednym z największych lęków jest zapomnienie. A wobec ofiar Obławy postąpiono tak, jakby ci ludzie nigdy nie istnieli. Nie wiadomo nawet, gdzie są ich ciała… Dlatego cieszę się, że mogłam zrobić cokolwiek, by tę pamięć o nich przywrócić. – mówi Aleksandra Górecka.

Obchody 77. rocznicy Obławy Augustowskiej

Między 9 a 12 lipca 2022 r. Instytut Pileckiego, z okazji 77. rocznicy Obławy Augustowskiej, organizuje w Augustowie Festiwal „Lipcowi”. W programie bogata oferta wydarzeń: koncert zespołu ŻURKOWSKI i zaproszonych gości, piknik edukacyjny, film, wystawa, Marsz Pamięci i wiele więcej. Sprawdź, co Instytut Pileckiego przygotował w związku z tegorocznymi obchodami 77. rocznicy Obławy Augustowskiej!

Obława Augustowska – największa zbrodnia na Polakach po II wojnie światowej

W lipcu 1945 r., kiedy Europa Zachodnia nadal świętuje zakończenie II wojny światowej, funkcjonariusze sowieckiego państwa podejmują decyzję o przeprowadzeniu w rejonie Augustowa, Suwałk, Sejn i Lipska akcji likwidacji polskiego podziemia. Operacja ta przeszła do historii jako Obława Augustowska. Od 12 lipca jednostki sowieckiej 50. Armii o łącznej sile ponad 45 tys. żołnierzy przeczesują niewielki obszar Puszczy Augustowskiej. Wszystkie osoby podejrzane o działalność konspiracyjną są zatrzymywane do dalszej „weryfikacji” przez znany z brutalnych metod sowiecki kontrwywiad wojskowy SMIERSZ.

W wyniku Obławy zostało zatrzymanych ponad 7 tysięcy osób, z czego 5 tysięcy po przejściu weryfikacji wypuszczono do domów. Co najmniej 592 osoby uznane za żołnierzy polskiego podziemia Sowieci zamordowali w nieznanym miejscu. Los kolejnych 900 zaginionych do dziś pozostaje niewyjaśniony – prawdopodobnie również zostali zamordowani. W Augustowie i na Suwalszczyźnie ofiary Obławy określa się mianem „Lipcowych”.

Pomimo wielu lat starań rodzin ofiar, badań historyków oraz śledztwa prokuratorskiego – do dziś nie udało się odnaleźć dokumentów opisujących dokładny przebieg zbrodni ani ustalić lokalizacji dołów śmierci oraz pełnej listy zamordowanych. Kluczowe dokumenty znajdują się w archiwach rosyjskich służb specjalnych. Pomimo wielokrotnie ponawianych wniosków o pomoc prawną – Federacja Rosyjska, prawny spadkobierca Związku Sowieckiego, konsekwentnie odmawia do nich dostępu.

O grupie Żurkowski

ŻURKOWSKI to grupa założona w 2016 roku przez Łukasza Żurkowskiego – wokalistę, gitarzystę, autora tekstów oraz kompozytora. Razem z nim na scenie występują: Patryk Król – bass, synth, Łukasz Ławrynowicz – gitara oraz Michał Zieliński – perkusja. Muzycznie oscyluje wokół alternatywnego rocka z silnym wsparciem brzmień elektronicznych. W 2019 r. zespół z utworem „Ciemność” zwyciężył w konkursie Męskie Granie Young i wystąpił na finale trasy w Żywcu. Najnowsza płyta zespołu pt. „KURZ” (wydana nakładem Mystic Production) plasuje się na czołowych miejscach list przebojów.

źródło informacji: Instytut Pileckiego

|Bart.