5 lipca 2022 r. odbyło się posiedzenie sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, na którym przedstawiono informację na temat sytuacji finansowej gmin, w których duża część terenów jest położona w parkach narodowych, rezerwatach przyrody oraz objęta jest ochroną Natura 2000.

Zdjęcie: Rzeka Netta w Augustowie, fot. www.augustow.org / Zbigniew Bartoszewicz

Przedstawiciel Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów, Marek Wiewióra, przedstawił wyniki kontroli resortu w tym zakresie. Poinformował, że gmin, których ponad 50% obszaru znajduje się na terenach chronionych przyrodniczo jest 241. Ich dochody charakteryzują się tendencją wzrostową. Głównym źródłem dochodu są dochody bieżące. Średnio subwencja wyrównawcza na mieszkańca wyniosła 483 zł (przy średniej krajowej 360 zł). Gminy te otrzymały też ok. 305 mln zł subwencji wodno-kanalizacyjnej. Budżety tych gmin zakończyły 2021 r. nadwyżką budżetową w kwocie per saldo ponad 1 miliarda złotych. Według Ministerstwa wszystkie jednostki spełniają regułę równowagi budżetowej.

Poseł Szymon Pogoda zwrócił uwagę na problemy gmin, których prawie całe terytorium jest objęte formami ochrony przyrody. Posłowie Ryszard Wilczyński i Waldy Dzikowski sugerowali utworzenie specjalnego funduszu, który mógłby zapewniać wyrównanie szans gmin, których dochody są ograniczane przez funkcjonowanie form ochrony przyrody. W odpowiedzi przedstawiciel Ministerstwa Finansów powiedział, że Ministerstwo planuje stworzenie nowego systemu finansowania takich gmin, ale nie w postaci specjalnego funduszu.

Przedstawiciel Związku Gmin Wiejskich RP podkreślił, że o ile wzrastają dochody, tak też rosną wydatki jednostek gminnych. Zaznaczył, że powierzchnie parków narodowych będą rosnąć, co będzie skutkować kolejnymi spadkami dochodów gmin.

Przedstawiciele Ministerstwa Klimatu i Środowiska zaznaczyli, że ewentualne nowe parki narodowe czy ich poszerzania będą zależeć od gmin, ponieważ to od nich będzie zależeć inicjatywa lub zgoda w tym zakresie. Ponadto przypomniano, że na obszarach Natura 2000 co do zasady można realizować inwestycje, o ile spełniają pewne warunki.

Poseł Dariusz Stefaniuk zasugerował, żeby to Komisja Samorządu Terytorialnego zaproponowała przepisy, które miałyby na celu stworzenie mechanizmów finansowych promujących gminy objęte w znacznym stopniu formami ochrony przyrody. Przewodniczący komisji, poseł Tomasz Ławniczak, wyraził chęć ewentualnych prac nad przedstawionymi przez posłów projektami.

Retransmisję posiedzenia komisji można obejrzeć na stronie sejmowej pod tym linkiem.

|wartowiedziec.pl/