Zmiany w Karcie Dużej Rodziny

Od 1 stycznia karta dużej rodziny przysługuje tym rodzicom, którzy mają lub w przeszłości mieli na utrzymaniu co najmniej troje dzieci – bez względu na ich wiek w chwili składania wniosku. Posiadacze Karty Dużej Rodziny mają możliwość tańszego korzystania z oferty niemal 5 tys. podmiotów m.in. z branży spożywczej, paliwowej, bankowej czy rekreacyjnej w 22 tys. lokalizacji. Jej posiadanie pozwala np. na tańsze kupno biletów kolejowych (o 37 proc. na bilety jednorazowe i 49 proc. na bilety miesięczne) oraz bezpłatny wstęp do parków narodowych. Wniosek o przyznanie karty można składać w gminie odpowiadającej miejscu zamieszkania lub za pośrednictwem platformy Emp@tia. Karta jest przyznawana niezależnie od dochodu w rodzinie. 

Zakaz handlu w niedziele

Od 2019 r. przepisy ustawy ograniczającej handel w niedziele są zaostrzone – będzie on dozwolony jedynie w jedną niedzielę w miesiącu. Do tej pory zakupy mogliśmy robić w pierwszą i ostatnią niedzielę miesiąca. W 2020 r. zakaz handlu nie będzie obowiązywał jedynie w ostatnią niedzielę stycznia, kwietnia, czerwca i sierpnia każdego kolejnego roku kalendarzowego, a także w dwie kolejne niedziele poprzedzające Boże Narodzenie i w niedzielę poprzedzającą Wielkanoc. Obecnie ustawa przewiduje katalog 32 wyłączeń, które pozwalają na handel w niedziele np. w placówkach pocztowych. Niektóre sklepy dzięki świadczeniu usług pocztowych ominęły w ten sposób zakaz handlu. W Sejmie znajduje się projekt nowelizacji uszczelniającej system, która na początku grudnia miała być poddana pod głosowanie. Ostatecznie została skreślona z harmonogramu prac izby i nie wróciła pod obrady.

Wyższa płaca minimalna i minimalna stawka godzinowa

Od Nowego Roku obowiązuje też nowa płaca minimalna. Wzrosła o 7,1 proc. – z 2100 zł do 2250 zł brutto. Oznacza to, że na rękę pracownik otrzyma 1634 zł, o ok. 100 zł więcej niż w ubiegłym roku. Minimalna stawka godzinowa wynosi z kolei 14,70 zł brutto, czyli o złotówkę więcej niż w 2018 r. Minimalne wynagrodzenie stanowi ok. 47 proc. przeciętnej pensji. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że otrzymuje je 1,5 mln Polaków.

Nowe zasady 500 plus? W związku ze zmianą płacy minimalnej minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska zapowiedziała już, że zmieni się także kryterium dochodowe dla programu „Rodzina 500 plus„. W innym wypadku świadczenie stracą osoby samotnie wychowujące swoje jedyne dziecko. Obecnie kryterium dochodowe na pierwsze dziecko wynosi maksymalnie 800 zł netto na jednego członka rodziny lub 1200 zł netto w przypadku wychowywania dziecka niepełnosprawnego. – To kryterium musi być takie, żeby było dostępne nawet wtedy, kiedy minimalne wynagrodzenie jest dzielone na dwa. To jest punkt wyjścia. Propozycję poznacie państwo nie później niż pod koniec pierwszego kwartału 2019 r. Rząd ma czas na zmianę, ponieważ nowa płaca minimalna będzie brana pod uwagę przy ustalaniu prawa do otrzymywania 500 plus dopiero w kolejnym okresie świadczeniowym – od października 2020 r. do września 2021 r. Podwyżka nie wpływa na przyznane już świadczenia.

Co z emeryturą matczyną?

Przepisy dot. emerytur matczynych (zwane też jako „Mama Plus„) również nie zostały jeszcze uchwalone, ale rząd planuje ich wejście w życie od marca. Będzie to rodzicielskie świadczenie uzupełniające, skierowane do matek i ojców, którzy osiągnęli wiek emerytalny (odpowiednio 60 i 65 lat) i wychowali przynajmniej czwórkę dzieci.

Kto dostanie świadczenie? Kobiety i mężczyźni, którzy nie mają stażu pracy wystarczającego do minimalnej emerytury. Dodatkowo nie są zatrudnieni, nie mają żadnego źródła utrzymania, świadczenia po małżonku lub innego świadczenia pozwalającego na funkcjonowanie.

Emerytura matczyna wyniesie maksymalnie 1100 zł brutto. Dla osób, które wypracowały np. 500 zł emerytury, będzie to kwota uzupełniająca do tej wysokości.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej szacuje, że z emerytur matczynych skorzysta ok. 90 tys. osób.

Waloryzacja rent i emerytur

Znany jest już wskaźnik waloryzacji rent i emerytur określony na poziomie 3,26 proc., ale dla części uprawnionych ulegnie on zmianie. Rząd zagwarantował od 1 marca podwyżkę najniższych świadczeń na poziomie nie mniejszym niż 70 zł brutto.

Oznacza to, że najniższe świadczenia zostaną podwyższone dwukrotnie – o 6,8 proc. Uchwalone przepisy gwarantują podwyższenie najniższych świadczeń do 1100 zł brutto (z 1029,80 zł) w przypadku najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty rodzinnej i renty socjalnej oraz do 825 zł brutto (z 772,35 zł) w przypadku najniższej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Na nowych zasadach zyskają osoby, których świadczenie nie przekracza 2147,30 zł brutto. Rząd szacuje, że jest to ok. 6,2 mln emerytów i rencistów. Pozostali, otrzymujący świadczenie powyżej tej kwoty zyskają wspomniane 3,26 proc.

Fiskus automatycznie wypełni PIT

Od tego roku w ramach usługi „Twój e-PIT„, Krajowa Administracja Skarbowa samoczynnie wypełni za nas deklarację podatkową PIT-37 oraz PIT-38. W wersji elektronicznej zeznania dostępne będą od 15 lutego do 30 kwietnia. Później trafią do urzędów skarbowych.

W tym czasie każdy podatnik będzie mógł przejrzeć w systemie swoją deklarację oraz nanieść ewentualne zmiany, np. dotyczące przysługujących ulg. „Twój e-PIT” ma obliczać ulgę prorodzinną i rehabilitacyjną, ale może nie uwzględnić ulgi na internet lub ulgi na leki. Urzędnicy nie wskażą też za nas organizacji pożytku publicznego, której chcemy przekazać swój 1 proc. podatku. Pozostanie też możliwość zrezygnowania z pomocy urzędników i wypełnienia deklaracji w formie tradycyjnej.

Danina solidarnościowa

Najbogatsi Polacy, zarabiający powyżej 1 mln zł rocznie, zapłacą od tej kwoty 4 proc. podatek na rzecz Solidarnościowego Funduszu Osób Niepełnosprawnych. Zrobią to na podstawie nowych przepisów, jednak daninę po raz pierwszy uiszczą wraz z rocznym rozliczeniem PIT za 2019 a nie 2018 r., czyli do 30 kwietnia 2020 r.

Do tego czasu fundusz zostanie zasilony z drugiego źródła jakim jest część składki przeznaczana na Fundusz Pracy. Szacuje się, że w tym roku będzie to ok. 560 mln zł. Na jaki cel zostaną wydane te środki? Rząd wskazuje na pierwsze dwa cele: dodatek do emerytury, tzw. EWK dla rodziców opiekujących się osobami z niepełnosprawnością, oraz opiekę wytchnieniową, czyli zwiększony dostęp do usług w domu i okresowy pobyt podopiecznych w specjalnych placówkach.

Szacuje się, że daninę solidarnościową zapłaci ok. 21 tys. osób. Przypomnijmy, że propozycja „podatku od najbogatszych” została ogłoszona przez premiera Mateusza Morawieckiego podczas protestu rodziców osób niepełnosprawnych w Sejmie.

Pracownicze Plany Kapitałowe

Przepisy dotyczące Pracowniczych Planów Kapitałowych weszły w życie z Nowym Rokiem, jednak pierwsi pracodawcy, zatrudniający ponad 250 pracowników, przystąpią do nich najwcześniej w lipcu. Udział kolejnych, mniejszych firm zaplanowano od przyszłego roku, a jednostek sektora finansów publicznych dopiero za dwa lata.

PPK to prywatny, z założenia dobrowolny system gromadzenia oszczędności emerytalnych, do którego zostaną jednak wpisani wszyscy pracujący Polacy, w wieku od 19 do 55 lat.

Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę będą mogli zrezygnować z nich lub ponownie przystąpić do nich w dowolnym momencie. Ci, którzy zdecydują się odkładać swoje pieniądze, otrzymają drugie tyle jako dopłatę od pracodawcy i państwa. Przepisy przewidują możliwość wpłaty od 2 do 4 proc. wynagrodzenia. Osoby z najniższym wynagrodzeniem będą wpłacać 0,5 proc. pensji. Zgromadzonymi środkami zarządzać będzie wybrany przez pracodawcę fundusz inwestycyjny. System przewiduje możliwość wypłaty zebranych środków przed osiągnięciem wieku emerytalnego np. na cele mieszkaniowe. Po jego osiągnięciu dopuszcza też wypłatę zebranej kwoty w ratach lub w całości. Pieniądze będą podlegały dziedziczeniu. Ile będzie można oszczędzić w PPK? Przykładowo, pracownik zarabiający 4500 zł brutto, po wpłacaniu 2 proc. składki przez okres 25 lat otrzyma sumę 84 tys. zł.

Mały ZUS

Od Nowego Roku wchodzi w życie tzw. Mały ZUS dla firm. To niższe, proporcjonalne do przychodu składki na ubezpieczenia społeczne. Skorzystają z nich osoby osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą, których roczne przychody nie przekraczają 30-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę – 63 tys. zł(średnio 5250 zł miesięcznie) za 2018 r. Przedsiębiorcy mają czas na zawiadomienie ZUS-u o zmianie tytułu ubezpieczenia do 8 stycznia.

Zmiana ma doprowadzić do odliczania składek na poziomie adekwatnym do osiąganych przychodów. Obecnie przedsiębiorcy opłacają takie same składki – na poziomie ponad 1200 zł miesięcznie. Osoby osiągające przychód na poziomie minimalnego wynagrodzenia, które skorzystają z nowej możliwości, będą płacić niecałe 660 zł.

Według rządowych szacunków z nowych przepisów skorzysta ok. 175 tys. najmniejszych przedsiębiorców.

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii zaznacza, że zmiany nie dotyczą przedsiębiorców, którzy rozliczają się w formie karty podatkowej i korzystają ze zwolnienia od podatku VAT (powyższe uniemożliwia bowiem ZUS-owi pozyskiwanie danych do weryfikacji poprawności ustalenia najniższej podstawy wymiaru składek). Z zaproponowanego rozwiązania zostały wyłączone również osoby korzystające z 24-miesięcznych preferencyjnych składek, ponieważ będzie ono dla nich zawsze mniej korzystne.

Nowe prawo o komornikach

Od początku stycznia w życie wchodzą nowe przepisy o komornikach sądowych oraz o kosztach komorniczych. Nowa ustawa w znaczący sposób zwiększa kontrolę Ministra Sprawiedliwości nad komornikami. Będzie on mógł doprowadzić do zawieszenia komornika w czynnościach, a nawet do usunięcia z zajmowanego stanowiska.

Nowe prawo nakłada też obowiązek nagrywania czynności komorniczych podejmowanych w terenie. Wymaga też od komorników, by przy każdej czynności wręczali dłużnikowi specjalny formularz skargi na ich działania.

Dopłaty do czynszów mieszkań

Obowiązuje też program Mieszkanie Na Start, czyli rządowe wsparcie w postaci dopłat do czynszów w wynajmowanych mieszkaniach. Ubiegać o nie może się każdy, kto spełnia wymogi dochodowe i majątkowe. Mieszkanie objęte dopłatami musi być zasiedlane po raz pierwszy, a jego najemcy nie mogą być ich właścicielami. Jednoosobowe gospodarstwa domowe będą mogły ubiegać się o dopłatę, jeżeli ich średni miesięczny dochód nie przekracza 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Na każdą kolejną osobę w gospodarstwie domowym limit 60 proc. jest zwiększany o 30 pkt. proc. Oznacza to, że w przypadku dwuosobowego gospodarstwa limit wynosi 90 proc. przeciętnego wynagrodzenia, a w przypadku trzyosobowego – 120 proc. Dotacje będą udzielane na okres 15-20 lat, a kryterium dochodowe będzie weryfikowane co roku.

Jeżeli dochód rodziny się powiększy, dopłaty nie będą wstrzymywane. Zamiast tego będą pomniejszane na zasadzie „złotówka za złotówkę„.

Pierwszym krokiem w kierunku uzyskania dopłaty będzie zawarcie przez inwestora umowy z gminą. W kolejnym kroku gmina wystąpi do Banku Gospodarstwa Krajowego z wnioskiem o zawarcie umowy zabezpieczającej środki na przyszłe dopłaty do najmu mieszkań objętych realizowaną inwestycją. Gmina ponadto przeprowadzi wstępny nabór mieszkańców, wykorzystując zapisany w proponowanej ustawie katalog kryteriów pierwszeństwa.

Na największe dopłaty mogą liczyć mieszkańcy Warszawy. Miesięcznie zapomoga dla czteroosobowej rodziny przekroczy 550 zł. W Gdańsku również wyniesie ponad 500 zł. W innych miastach pomoc będzie nieco niższa. 

Przekształcenie użytkowania wieczystego

Od Nowego Roku do historii przeszła instytucja użytkowania wieczystego, które zostało z mocy ustawy przekształcone w prawo własności. Zmiana dotyczy właścicieli 2,5 mln nieruchomości – mieszkań i domów.

Grunty na których wprowadzono użytkowanie wieczyste formalnie należały do skarbu państwa lub do jednostek samorządu terytorialnego.

Przekształcenie wymaga jednak uiszczenia opłaty obliczonej na podstawie wartości gruntu. Właściciele mogą jednak liczyć na bonifikaty. 

Na gruntach należących do skarbu państwa ich maksymalna wysokość to 60 proc. Na gruntach należących do samorządów ich wymiar ustalają władze lokalne. Najwyższe bonifikaty za przekształcenie zaproponowano w Warszawie – 98 proc. (Rada Warszawy trzykrotnie zmieniała stawkę: z 98 do 60 proc. i ponownie do początkowego poziomu), Gdańsku – 95 proc. i Wrocławiu – 90 proc.

Wysokość opłaty przekształceniowej każdy zainteresowany pozna, gdy uda się do urzędu miasta, by odebrać zaświadczenie o przekształceniu. Ustawodawca dał możliwość jednorazowej zapłaty, bądź rozłożenia jej na raty. 

Elektroniczne recepty

Od stycznia w każdej aptece można zrealizować elektroniczne recepty. Ministerstwo Zdrowia zauważa, że e-recepty nie ulegną zaginięciu, zniszczeniu, zniknie też problem ich nieczytelności lub braku pieczątki lekarza. Jeśli znajdzie się na niej kilka leków, pacjent będzie mógł bez problemu wykupić część w jednej aptece, a pozostałe w innej (np. gdy w jednej nie będzie wszystkich potrzebnych specyfików). Pacjenci historię wystawionych e-recept będą mogli sprawdzić w swoim koncie w serwisie internetowym. W systemie będzie także informacja, czy recepta została zrealizowana. Pacjenci będą również mogli upoważnić bliskich do dostępu do historii recept. Takie rozwiązanie przygotowano przede wszystkim z myślą o seniorach. Dzięki temu dzieci lub wnuki będą mogły sprawdzić, czy starsza osoba wykupiła leki, a w razie potrzeby także receptę zrealizować.

J.B.