Święci dani są nam po to, byśmy naśladowali ich w podążaniu za Chrystusem, jak również po to, byśmy mogli odwoływać się do nich w sprawach trudnych, prosząc o ich pomoc i wstawiennictwo do Boga. A któż z nas ma życie usłane różami i nie przeżywa żadnych trudności czy nie przechodzi rzadziej lub częściej kryzysów wiary? Kościół zachęca nas do pamięci o świętych i korzystania z ich wstawiennictwa. Wśród ogromnej rzeszy wyniesionych na ołtarze mamy osobistych patronów. Tych, którzy towarzyszą nam od chwili chrztu świętego, umacniają w nas dojrzałość wiary wraz z przyjęciem sakramentu bierzmowania, pomagają być wiernymi złożonym ślubom zakonnym. Czasem za swojego pomocnika w życiu przyjmujemy jakiegoś świętego, który szczególnie nam odpowiada. Wówczas potocznie mówimy, że „mamy nabożeństwoˮ do tego lub innego mieszkańca nieba. Do nich zaliczyć też trzeba patronów naszych stanów, zajęć, zawodów itp.

Jednym z bardziej znanych i czczonych świętych jest Laurentius, w naszym kręgu kulturowym bardziej znany jako Wawrzyniec. W sierpniu, a konkretnie 10 dnia tegoż miesiąca, obchodzimy w Kościele poświęcone mu święto. Imię Wawrzyńca zostało włączone do mszalnego Kanonu Rzymskiego i Litanii do Wszystkich Świętych. Pochodził z Hiszpanii, był diakonem w Rzymie, z ramienia ówczesnego papieża zarządzał dobrami kościelnymi i opiekował się ubogimi. Został zamęczony za wiarę w III wieku po Chrystusie w czasie prześladowania chrześcijan za czasów cesarza Waleriana. Nastąpiło to w dniu 10 sierpnia 258 roku. Laurentius/Wawrzyniec od chwili męczeńskiej śmierci otaczany był wielką czcią. Nawiedzano jego grób, pisano o nim wychwalając jego życie i przymioty charakteru, uwieczniano w rzeźbach i obrazach, wznoszono ku jego czci bazyliki, kościoły, ołtarze, kaplice przydrożne oraz biblioteki. Od jego imienia przyjmowały nazwy miejscowości i parafie, a także obiekty fizjograficzne. Kult świętego nadal jest żywy, czego przykładem może być chociażby fakt przyjęcia współcześnie wizerunku świętego w herbie i na fladze powiatu łomżyńskiego.

Zdjęcia autorstwa Józefy Drozdowskiej

Zainteresowałam się św. Wawrzyńcem z powodu uznania jego osoby za patrona bibliotek i bibliotekarzy. Patronuje również administratorom, archiwistom, uczniom i studentom, kucharzom, piekarzom i cukiernikom, praczkom i prasowaczkom, straży pożarnej, szklarzom i hutnikom szkła, taternikom i zawodom związanym z uprawą roli i im pokrewnym, czyli rolnikom, żniwiarzom, pszczelarzom. Przy tym opiekuje się winnicami, sadami i pasiekami. Z racji swoich święceń i zajęć za życia jest patronem diakonów i ubogich. Postać św. Wawrzyńca jest żywa w przekazach ludowych. Z pism znanych etnografów dowiadujemy się, że obrazy św. Wawrzyńca, podobnie jak św. Agaty, wystawiano w czasie burz i pożarów, w jego dniu błogosławiono ogień oraz święcono masło i miód, by je później używać do leczenia ran, a także chleb, który rozdawano ubogim. Ze świętym pobratały się ludowe przysłowia. Doradza w nich przy gospodarczych pracach, przepowiada pogodę oraz rychły koniec lata. Święty Wawrzyniec według przekazu tradycji został umęczony poprzez palenie ogniem na ruszcie (kracie). W związku z tym uważny jest za szczególnego orędownika dusz czyśćcowych. Legenda powiada, że ponieważ nie boi się ognia, w każdy piątek schodzi z nieba do czyśćca i wyprowadza z niego jedną bolejącą duszę. Żyjącym zaś pomaga w chorobach: reumatycznych, oczu, skóry i w czasie wyniszczającej gorączki. Spadające w sierpniu Perseidy nazywane są „łzami św. Wawrzyńca”.

Z kultem św. Wawrzyńca spotykamy się również na naszym terenie. Znane mi miejsce to Jaminy. W tamtejszym XVIII-wiecznym kościele pw. św. Mateusza (przewiezionym niegdyś z Augustowa) znajduje się datowany na pierwszą połowę XIX wieku obraz „Męczeństwo św. Wawrzyńca”. Kościół ów posiada również dzwon o imieniu „Laurentius” wyświęcony w 1896 roku. 10 sierpnia, w dniu narodzenia świętego dla nieba, jamińska parafia obchodzi odpust. Nieco dalej nad Biebrzą, w Dolistowie Starym, znajduje się XVIII-wieczny kościół pw. św. Wawrzyńca. W jednym z dwóch bocznych ołtarzy tegoż kościoła umieszczony jest obraz świętego pędzla współczesnego artysty Marka Karpa. W sercu diecezji ełckiej, w kościele katedralnym św. Wojciecha, jest rzeźba naszego patrona. W Starej Łomży nad Narwią (na terenie sąsiadującej z naszą diecezji łomżyńskiej) położone jest Wzgórze św. Wawrzyńca ze stanowiskiem archeologicznym kryjącym w sobie resztki fundamentów potwierdzających istnienie w tym miejscu średniowiecznego kościoła pw. tegoż świętego i późniejszej ceglanej kapliczki z jego drewnianą figurą (rzeźba przechowywana jest obecnie w Muzeum Północno-Mazowieckim w Łomży).

Święty młodzieniec, chociaż żył w odległych wiekach, może być i dla współcześnie żyjących przykładem wiernego oddania się Bogu i umiłowania bliźnich. Wart jest więc lepszego poznania i popularyzacji, szczególnie wśród ludzi, którym patronuje.

Józefa Drozdowska

1. Bibliografia zamieszczona w artykule autorki Św. Wawrzyniec – patronem bibliotekarzy // „Poradnik Bibliotekarza”. ̶ 2005 nr 9 s. 30-31.

Zob.: http://www.sbp.pl/wydawnictwa/archiwum_cyfrowe/przedmiot/?book_id=478

[dostęp 8.08.2019].

Rozszerzona jej wersja [Św. Wawrzyniec (bibliografia w wyborze)] w archiwum własnym. Poza tym bibliografia do zagadnienia o św. Wawrzyńcu zatytułowana „Św. Wawrzyniec /Zestawienie bibliograficzne w wyborze do 2008 roku/ˮ, opracowana wspólnie przeze mnie i Beatę Niedźwiecką, wciąż jest dostępna na stronie internetowej Centrum Edukacji Nauczycieli w Suwałkach w zakładce Oferta Biblioteki Pedagogicznej w Suwałkach.

Zob.: https://cen.suwalki.pl/_4_1_bibl_oferta/ [dostęp 8.08.2019].

2. Na zorganizowanym 31 sierpnia 2017 roku przez Krzysztofa Anuszkiewicza, w siedzibie Stowarzyszenia Inicjatyw Społeczno-Gospodarczych w Augustowie, wieczorze z cyklu spotkań „Patronowie Spraw Codziennych” zaprezentowane zostały wiersze poświęcone św. Wawrzyńcowi autorek: Bożeny Diemjaniuk, Józefy Drozdowskiej, Krystyny Gudel i Leonardy Szubzdy. Utwory te za ich zgodą podaję do przeczytania w pliku PDF. Dostępne są one również w bibliotekach w wydawnictwach tradycyjnych. Dołączam więc stosowną bibliografię.

Wiersze poświęcone św. Wawrzyńcowi Na święto przypadające w dniu 10 sierpnia – tomik w formacie PDF do pobrania TUTAJ >>>